“Əvvəllər illik ödənişi 5 manat olan AMEA kitabxanası əvvəlcə qiyməti 100 manata, bu yaxınlarda isə 150 manata qaldırılmışdı”.
Bunu AzEdu.az-a açıqlamasında sosioloq-alim Əhməd Qəşəmoğlu AMEA-dan kitabxana qiymətinin 150 manata qaldırılmasına münasibət bildirərkən deyib. O, AMEA kitabxanasında hansı səbəbdən bu addımın atıldığını izah etsə də, ümumilikdə onları düzgün həll yolu hesab etmir:
“Kitabxananın müəyyən xərcləri var ki, onları ödəmək üçün istifadə haqqını qaldırıb. Amma bu, düzgün addım deyil; əvvəla, qiyməti qaldırdıqda istifadəçilərin sayı azalır. İstifadə haqqının azlığı oxucu sayının artımına səbəb olur. Məsələyə maddi baxımdan yanaşdıqda, bu, düzgün addım sayılmır”.
Ə. Qəşəmoğlu AMEA kitabxanasının maddi ehtiyac probleminin alternativ üsullarla həlli barəsində danışarkən bir neçə təkliflə çıxış edib:
“Maddi ehtiyacı olan kitabxana akademiya rəhbərliyi qarşısında bu məsələni qaldırmalı və elmi qurumun özü bu sahədə addımlar atmalı idi.
Həmçinin, akademiya işçiləri – elə özüm də - istifadə haqqını ödəyirlər: sonuncu dəfə 2 il əvvəl ödəniş etmişəm. Bu məsələni birbaşa rəyasət heyətinə bildirmək, problemin AMEA rəhbərliyi tərəfindən həll etməliydi. Məsələn, sponsorlar tapıla bilərdi.
Rəyasət heyətinin bu imkanı olmasa belə ölkənin bir neçə imkanlı təşkilatlarını kitabxanaya dəvət edərək maddi resursların tapılması ilə bağlı müzakirələr apara bilərdi. Eləcə də, bəzi xarici ölkə səfirlikləri də maddi yardım yatırmağa maraqlı olardılar. Kitabxanın maliyyə resurslarının tapılması üçün bu versiyalardan istifadə etmək daha səmərəli olar.
Bizim ölkədə indiki yəni elmi təminatın vacib olduğu vaxtda gənclərin kitabxanadan istifadə etməyə çox böyük ehtiyac var. Əksinə, biz çalışmalıyıq ki, gənc tədqiqatçıların kitabxanadan pulsuz istifadə etməklərinə şərait yaradaq.
Oxucuları kitabxanaya müxtəlif yollarla cəlb etmək əvəzinə, süni baryer yaradıb, insanların buradan qaçmasına səbəb olurlar.
Mən qiymətin qalxdığını eşidəndə, məsələyə çox mənfi reaksiya verdim; kitabxanın məsul işçilərinə öz iradımı bildirdim. Bu, düşünülməmiş addım idi”.
Bəs, qiymətlərin qaldırılması həmin kitabxanadan yararlanan tələbə potensialının hazırlığına nə kimi təsir göstərəcək? – Sosioloqun bu suala cavabı çox da nikbin deyil:
- Tələbələrin çox yerə xərci çıxır. Mənim yaşıdlarım, yəni 40-50 il bundan əvvəl təhsil alanlar yataqxana xərcindən azad olunurdular. Yemək, geyim indikindən ucuz idi. İndiki zəmanədə tələbələrin çoxusu ödənişli oxuyur, o vaxt isə belə deyildi. Tələbələrin xərcinin belə çox olduğu vaxtda 150 manat ödəmək imkanları olmayacaq, kitabxanadan yararlana bilməyəcəklər. Bu isə tələbənin maariflənməsinə, imtahan və tədqiqat işlərinin aparılmasına cidd maneə yaradacaq.
Qiymətlərin qaldırılması yalnız tələbələrə deyil, elmi-tədqiqat işiylə məşğul olan insanlara da böyük maneə yaradacaq. Addımı atmazdan əvvəl Azərbaycanda yaşayan əhalinin maddi vəziyyəti nəzərə alınmalı idi.
Doğrudur, müəyyən əsaslandırmalar olunub, amma görünür burada da tələskənliyə yol verilib”.
Hər bir kitabxananın əsas göstəricisi isə oradakı müraciətçi sayı ilə ölçülür. O zaman oxucuların qiymət qalxımı səbəbindən kəskin surətdə azalması kitabxanaya da mənfi təsir göstərər. Sosioloq bu neqativ məqamı bu cür əsaslandırır:
-Bu hal kitabxanadan əvvəl Azərbaycan elminə böyük dərəcədə mənfi təsir göstərər. Kitabxana elmin inkişafı üçün vasitədir. Bir çox insanın kitabxananın imkanlarından məlumatı yoxdur. Əks halda, əvvəlki sərfəli qiymətlərlə razılaşıb, üzv yazılan daha çox insan olardı. Böyük ehtimalla bu sahədə də tədbirlər görüləcək”.
